Devletsiz Online Para: Bitcoin (BTC, XBT)

Para, Devletler ve Biz | canakci | Ekim 2, 2013 at 1:51 pm

Para deyince aklımızın, emeğimizin varlığını ve insanoğlunun bu güne kadar zihninin pırıltısı ve alnının teriyle üretmiş olduğu, kullanılmaya hazır durumdaki tüm katma değerleri temsil eden, değer ölçme, saklama ve sürüm gücü yüksek itibarlı bir araç akla gelmektedir. Ne çare ki bu aracın en yaygın olarak kullandığımız tüm çeşitleri halen “Devlet” denilen fantastik yaratıkların birer tutsağı durumunda olup devletlerin halkları üzerindeki egemenliğini arttırmaya ve daim kılmaya yardım olduğu kadar onların sürekli olarak istismarına da aracılık etmektedir.

Hükümetler tüm diğer oluşumlardan farklı olarak gelirlerini yaptıkları hizmetlerin karşılığı olarak elde etmezler. O nedenle herkesten farklı bir sorunla karşı karşıyadırlar. Bireysel kişiler daha fazla mal ve hizmet alabilmek için daha çok üretmek ve diğerlerine onların istedikleri şeylerden daha çok satabilmek zorundadırlar. Çünkü serbest bir piyasada para sadece insanların isteyeceği malları üretip satarak kazanılabilir. Oysa hükümetler halkın istediği hiçbir şeyi verimli olarak üretemezler, o yüzden gelirlerini arttırabilmek için kendi tebaası olan halktan insanların ürettiği katma değerlerin daha çoğuna “onların kendi rızası olmadan” el koyabilmenin bir yolunu bulmak zorundadırlar.

Bu el koymaya “vergilendirme” diyoruz. Ancak, hükümetlerin doğrudan ve dolaylı olarak tam kontrol altında tuttukları bankalar üzerinden hiç yoktan para üretebilme ve her türlü para hareketlerini otomatik şekilde izleyebilme kabiliyetini kazanmalarının ardından olayın rengi çok değişmiştir.

Günümüzdeki “Para – Banka” sistemleri sayesinde devletler vatandaşlarının ürettiği katma değerin sonuçta 2/3’e varan ölçüde (tarihte görülmemiş boyuttaki) büyük bir kısmına “onların kendi rızası olmadan” el koyabilme imkânına kavuştular. Bu kuşkusuz ki global ekonomik gelişmeyi yavaşlatan, dengesizlikleri arttıran, teknolojik ve bilimsel ilerlemeye, inovasyona ket vuran, hem bireyler hem de toplumlar açısından hiç istenmeyen bir durum.

Çözüm bir şekilde para ve ekonomi ile devletlerin (yasama, yürütme ve yargının) organik ilişkisini kopartabilmekten geçiyor. Ama öncelikle para devletlerin malı oldukça bu mümkün değil. Devletler topluluğu şeklindeki komünite paraları (örn. Euro, ya da IMF parası SDR) de ayni şey. Sonuçta hiçbir çözüm sağlamıyor. Peki, nasıl olacak? Böyle bağımsız, egemen bir para mümkün müdür?.

Öncelikle ne istediğimizi daha dikkatli biçimde tanımlamamız gerekir;
Param benim ürettiğim katma değerin o günkü “global + yerel” ederini temsil etsin. Bu değerin karşılığı aldığım ve verdiğim insanlardan bağımsız olarak tamamen üçüncü kişilerin hareketleriyle değişemesin. Alış verişimi “doğrudan” hiçbir aktif aracı kullanmadan yapabileyim. Paydaş olmayan birine zorla herhangi bir pay veya bilgi vermek zorunda kalmayayım. Bunun bir çaresi var mı?. Evet var… İnsanlar düşünmüş ve yapmışlar.

Bitcoin, BTC, XBT

İşte 1998 yılında Wei Dai tarafından “cypherpunk” e-posta listesinde bahsedilen online kripto-para konseptinin ilk uygulamalarından biri olarak ortaya çıkmıştır. Yaratılışında ve işlem yapılmasında siyasi bürokratik merkezi otoriteler yerine kriptografiyi kullanır. 2009’da ilk Bitcoin şartnamesi ve kavram ispatı bir üye tarafından (Satoshi Nakamoto takma adıyla) kriptografi e-posta listesinde paylaşıldı. 2010’un sonuna doğru Satoshi başka şeyler yapmaya başladığını söyleyerek projeden ayrıldı. Bitcoin’in yaratıcısı kimliğini hiç meydana çıkarmadı ve icadını dünyaya bıraktı. Bitcoin’in ortaya çıkışı ve motivasyonu bugün halen bir gizem kaynağıdır.

2010’dan beri Bitcoin topluluğu gelişmiştir, ve birçok geliştirici projenin üzerinde çalışmaktadır. Haziran ve Temmuz 2011 boyunca Bitcoin aniden medyada ilgi odağı oldu ve birçok kişi satın almaya başladı. Sonucunda oluşan ekonomik balon 2011’in gerisi boyunca yavaşça küçüldü ve o zamandan beri Bitcoin’in değeri yavaş yavaş yine 2011’deki değerine tırmanıyor.

27 Eylül 2012’de Bitcoin’i korumak, yaymak ve standardize etmek amacıyla Bitcoin Derneği kuruldu. Günümüzde yeni kullanıcıların sürekli katıldığı Bitcoin ekonomisi hızlıca gelişiyor.

Bitcoin cüzdanı : Günlük hayatta kullandığımız fiziksel cüzdanlarda para ve diğer ödeme araçları taşırız. Bitcoin cüzdanı da bu amaca hizmet eder. Elektronik ortamda Bitcoin’lerinizi ve Bitcoin kullanmanız için gerekli diğer bilgileri tutar.

Bitcoin Adresleri: Cüzdan bize ait adresleri ve onların şifrelerini(private key) içerir. Bitcoin’ler adreslerden adreslere transfer edilir ve bir adres üzerindeki Bitcoin’lerin transfer edilebilmesi için o adresinin şifresine sahip olmak gerekir. Örnek Bitcoin Adresi: 1KUsvypQkcs91Ffdkjkk8ddW7RDWKF75Yc

Cüzdan tipleri ve alternatifleri: Masaüstü bilgisayarına kurulabilen, akıllı telefona yüklenebilen ve bir web sayfası üzerinden hizmet olarak alınabilen değişik tiplerde Bitcoin cüzdanları bulunmaktadır.

Bitcoin’ler nasıl transfer edilir?: Bitcoin’ler iki adres arasında, gönderen adresin şifresi ile imzalanarak transfer edilir. İmzalama işlemi Bitcoin cüzdanı tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir.

Transferin ağ üzerinde ilan edilmesi: Her bitcoin cüzdanı diğer cüzdanlar ile bağlantılıdır. Bir transfer gerçekleştiğinde yapılan işlem cüzdanlar arasında yayılarak bütün Bitcoin ağı bilgilendirilir. Bu şekilde bütün ağ, gönderen adresteki transfer miktarı kadar Bitcoin’in gönderilen adrese transfer edilmek istendiğini bilir.

Transferin onaylanması: Bitcoin ağı üzerinde, bütün transfer ve Bitcoin bulma işlemlerini içeren bir kayıt defteri(blockchain) vardır. Bu defter, madenciler(miner) tarafından her yeni Bitcoin bloğu keşfedilmesi üzerine güncellenir. Her güncelleme, bir önce keşfedilen bloktan bu yana yapılan transferleri de içerir. Bu işlem sonunda yapılan transfer onaylanmış olur. Blok keşfi yaklaşık her 10 dakikada bir gerçekleşir.

Bitcoin madenciliği altın madenciliğinden daha zor görünüyor.

Onay sayıları: Kayıt defteri(blockchain) merkezi bir otorite tarafından güncel tutulmaz. Transferin asıl kayıt defterine işlendiğinden emin olmak için birden fazla onay beklemek gerekir. 6 onay sonunda işlemin asıl kayıt defterine işlenmemiş olma ihtimali gözardı edilecek kadar azalır. (Asıl kayıt defteri Bitcoin ağı üzerindeki madencilerin en az 51%’inin kullandığı kayıt defterdir)

Bitcoin nerede kullanılır? Bitcoin ile internet üzerinden müzik, kitap, kıyafet satın alabilir, pizza sipraiş edebilir, profesyonel bir blog oluşturabilir, web sayfanız için reklam verebilirsiniz. Bitcoin dünyanın birçok yerinde internet üzerinde olmayan kuruluşlarda da geçmektedir. Süpermarketlerden şık restonranlara kadar Bitcoin kabul eden birçok kuruluş vardır.

Bitcoin “peer to peer” dağıtık ağ teknolojisi kullanarak ana otorite veya banka olmadan çalışır. İşlemlerin yönetimi ve bitcoinlerin dağıtımı toplu olarak ağ tarafından idare edilir. Açık kaynaklıdır; tasarımı halka açıktır, kimse Bitcoin’e sahip değildir ve onu kontrol edemez, herkes katılabilir. Bitcoin kendine has birçok özelliği sayesinde diğer ödeme yollarıyla yapılamayacak çok farklı ödemelerin üstesinden gelebilir.

Bireyler için Bitcoin: Bitcoin çok az masrafla para transferi yapmanın en basit yoludur. Mobil ödemelerde kolaylık sağlar. Bitcoin mobil platformlarda basit iki adımda ödemeyi sağlar: Tara ve Öde. Kartı okuyucudan geçirmek, PIN kodu girmek ya da birşey imzalamak gerekmez. Bitcoin ödemesi alabilmek için tek ihtiyacınız olan Bitcoin cüzdan aplikasyonundaki QR kodunu göstermek ve arkadaşınızın telefonuyla taramasını sağlamaktır, veya iki telefonu birbirine dokundurabilirsiniz (NFC radyo teknolojisini kullanarak).

Paranın üstünde kontrol ve güvenlik: Bitcoin işlemleri askeri düzeyde kriptografiyle sağlanır. Kimse sizin adınıza para talep edemez ve ya ödeme yapamaz. Cüzdanı korumak için gereken adımlar atıldığı sürece, Bitcoin size paranızı kontrol etme ve dolandırıcılıktan korunma yetilerini sağlar.

Her yerde, her zaman çalışır: Aynen email’de olduğu gibi, ailenizi aynı yazılımı ve aynı servis sağlayıcıyı kullanmaya mecbur etmek zorunda değilsiniz. Bırakın istediklerini kullansınlar. Burada bir sorun yok, hepsi aynı açık teknolojiyi kullandığından uyumludur. Bitcoin iletişim ağı hiçbir zaman uyumaz, tatillerde bile!

Neredeyse ücretsiz kullanım: Bitcoin çok düşük maliyete ödeme göndermenizi ve almanızı sağlar. Mikro-ödeme gibi özel durumlar haricinde zorunlu fatura yoktur. Fakat işleminizin daha hızlı onaylanmasını ve Bitcoin ağını çalıştıranların hakkını vermek istiyorsanız gönüllü olarak faturayı fazlasıyla ödemenizi tavsiye ederiz.

Kimliğin korunması Bitcoin’le kimsenin ele geçirip sizin yerinize kullanabileceği bir kredi kartı numarası yoktur. Hatta kimliği ele vermeden ödeme yapılabilir, aynı gerçek para gibi. Ancak gizliliği korumak için biraz efor sarfetmek gerekebilir. Bitcoin çok güvenli ve masrafsız bir ödeme yoludur.

En düşük maaliyetler: Bitcoin’in yüksek kriptografik güvenliği işlemleri çok ucuza ve çok etkili bir şekilde yapmasına izin verir. Bitcoin ağını kullanarak neredeyse ücretsizce para alıp verebilirsiniz.Çoğu durumda faturalar gerekli değildir ama işleminizin daha hızlı onaylanmasını istiyorsanız ödeyebilirsiniz.

Ödeme ve geri-ödeme sahtekarlığına karşı koruma: Kredi kartı ya da PayPal ödemesi kabul eden her işletme gönderenin hesabı hacklendiğinden ya da sahtekarca yapılan gönderim ulaşmadı beyanıyla daha sonra geri alınan ödemeler sorununun farkındadır. İşletmelerin bu tarz sahtekarlığa karşı kendilerini savunabilmelerinin tek yolu komplike risk analizi ve kayıpları önlemek için artan fiyatlardır. Bitcoin ödemeleri geri çevrilemez ve cüzdanlar yüksek güvenlikle saklanabilir, bu da artık hırsızlığın yükünün tüccarların omzuna koyulamayacağı anlamına gelir.

Hızlı uluslararası ödemeler: Bitcoin’ler Afrika’dan Kanada’ya 10 dakika içerisinde transfer edilebilir. Aslında bitcoin’lerin fiziksel bir lokasyonu olmadığından herhangi bir miktarda herhangi bir yere limitlere, gecikmelere, aşırıya kaçan ücretlere mahal olmadan transfer edilebilir. Üç iş günü beklemeye zorlayacak, süreci yavaşlatacak, gereksiz ücretler çıkaracak veya transferi donduracak aracı bir banka yoktur. PCI (kart iletişim arayüzü) uygunluğu gerektirmez. Internet ortamında kredi kartı kabul etmek PCI güvenlik standardına uyum sağlamak adına ekstra güvenlik önlemlerini gerektirir. Kredi kartlarını korumak iyi bir fikir olduğu halde, Bitcoin güvenliği öyle şekilde inşa edilmiştir ki bu yaklaşımı geçersiz kılar. Ödemeleriniz ağ tarafından güvenceye alınır, masraf sizin zararınınıza olmaz. Komşularınıza ödemeyi başka bir ülkedeki akrabanıza yaptığınız gibi yaparsınız.

Ücretsiz görünürlülük: Bitcoin yeni müşterilerinin harcayabilecekleri yerler aradığı gelişmekte olan bir piyasadır. Ödeme şekli olarak benimsemek yeni müşterileri çekmek için iyi bir yoldur ve sizin işletmenize yeni görünürlülük katar. Yeni bir ödeme şeklini benimsemek internet tabanlı işletmeler için her zaman akıllıca bir pratik olmuştur.

Çoklu-imza: Bitcoin’de halen çok bilinmeyen “ancak bir gruptan belli kişiler işleme imza atarsa paranın harcanmasına izin veren” bir uygulama da var. Bu hâla bankalarda da kullanılan çoklu-imza çek sisteminin karşılığıdır.

Muhasebe şeffaflığı: Birçok kurumun faaliyetleri hakkında muhasebe belgeleri hazırlaması ve iyi şeffaflık uygulamalarını benimsemeleri gerekir. Bitcoin kullanmak en üst seviyede şeffaflık sağlar zira bakiyeniz ve mali işlemleriniz üyelerinizi kullandığınız Bitcoin adreslerinden haberdar ettiğiniz sürece halka açıktır.

Tüm ödeme sistemlerinin en basiti: Ödemenin otomatik faturalarla bağdaştırılması gerekmediği sürece para kabul etmek bir Bitcoin adresini bir siteye bitcoin linki veya QR kodu olarak eklemek kadar basittir. Bu kolay kurulum herhangi bir kullanıcının elindedir ve çok sayıda müşterinin ihtiyaçını karşılayabilir. Özellikle bağış yapmaya çok uygundur.

Çok sayıda üçüncü şahıs API’leri: API sağlayan birçok üçüncü şahıs ödeme işleme hizmeti vardır; sunucunuzda bitcoin saklamanıza ve bunun güvenliğiyle uğraşmanıza gerek yoktur. Aynı zamanda bu API’lerin çoğu bitcoinlerinizi yerel para biriminize enflasyon gibi faktörleri göze alarak değiş tokuş etmenize izin verir.

Kendi finansal sisteminiz olabilirsiniz: Herhangi bir üçüncü parti API’si kullanmıyorsanız aplikasyonlarınıza Bitcoin sunucusunu direk olarak entegre ederek kendi bankanız ve ödeme işlemciniz olabilirsiniz. Bunun ima ettiği bütün sorumluluklar göze alınırsa, neredeyse yok fiyatına Bitcoin işlemlerini işleyen inanılmaz sistemler inşa edebilirsiniz.

Faturaları takip etmek için Bitcoin adresleri: Bitcoin istediğiniz sayıda Bitcoin adresi üretebilir. Böylece bir faturayla ilişkili ödeme sistemi üretmek isterseniz, tek yapmanız gereken her ödeme için bir Bitcoin adresi yaratmak ve bunu takibe almaktır. Ayrıca aynı adresi ödeme tamamlandıktan sonra da tekrardan kullanabilirsiniz.

Güvenliğin çoğu kullanıcı tarafındadır: Güvenliğin çoğu kısmı istemci protokolü ve Bitcoin ağı tarafından halledilir. Sahicilik ise gizli anahtarlar yoluyla onaylanır ve iki kat harcamalar Bitcoin ağı tarafından önlenir. Dolayısıyla PCI uygunluğuna da dolandırıcılık tespitine de gerek yoktur. Düzgün çalışan şeyleri seviyoruz, değil mi?

Ucuz mikro ödemeler: Bitcoin mikro-ödemeler dahil olmak üzere her türlü mali işlem için en düşük maliyet ücretini sunar. Bu şu anlama gelir ki aynı zamanda mali sınırlandırmalardan ötürü daha önce var olması mümkün olmayan yaratıcı online servislerin tasarımı ve uygulanması mümkün olur. Paranızın konrolünü size devreden büyük bir yeniliktir. Zamanları gelene kadar imkansız görünen diğer buluşlar gibi, Bitcoin gerçektir ve bir gün günlük hayatımızı kökünden değiştirebilir. Önümüzdeki yıllarda geniş bir yelpazede yeni olasılıklar keşfedilmeyi beklemektedir.

Bitcoin dünya çapında bir fikir birliğidir: Merkeze bağlı olmayan, açık-kaynak yapısından dolayı Bitcoin kullanıcıları tarafından merkezi otorite olmadan yönetilen ilk ödeme ağı. Bitcoin geliştiricileri bile yeterli kullanıcı, geliştirici veya madenci kabul etmezse zorla geliştiremez. Paranızı kontrol eden tek kişi sizsiniz.

Internet için yapılmış dijital para: Bitcoin Internet’ten doğdu, fiziksel paranın özgürlüğünü sanal dünyaya taşıdı ve her iki dünyada da ödemeleri kolaylaştırdı ve daha güvenli hale getirdi. Bitcoin önceki hantal ve masraflı sistemlere bir alternatif sunabilir ve gelişmekte olan ülkelerdeki internet işletmelerinin erişimini arttırabilir.

Bireysel hak ve özgürlükleri korur: Bitcoin insanların menkul kıymetleri hiçbir kurum ya da şahıs tarafından el konulmadan, manipüle edilmeden ya da durdurulmadan ağ üzerinde güvenle saklayıp devredebilmesini sağlar. Insanlara bir çok güçlü araçlar sağlar ki bu sayede bireysel hakları farklı seviyelerdeki yolsuzluğa karşı korumak kolaylaşır.

İlk tarafsız küresel para birimi: Tarihimizde paranın politik etkiden ya da ulusal ekonomilerden bağımsızlığı pek sık görülmemiştir. Bitcoin ulusal, siyasi ve kültürel bariyerleri aşıp ortak fayda sağlayabilecek ilk küresel para birimi olabilir mi? Kesinlikle olabilir gibi duruyor.

Şeffaflığı destekler: Bütün Bitcoin işlemleri halka açık şekilde gerçekleşir, fakat bu işlemlerin sahipleri ya da alıcıları halka açık değildir. Örneğin kurumlar eğer seçerlerse bu yolla Bitcoin adreslerinin mülkiyetini halka açarak yüksek şeffaflık sağlayabilirler. Öte yandan katı kriptografi kuralları sayesinde Bitcoin muhteşem bir güvenlik özellikleri listesi sunar. Bitcoinler hem taklit edilemez ve sahteleri yapılamaz, hem de DDoS saldırıları dahil birçok saldırıya karşı çok dayanıklı olmasına özen gösterilmiştir.

Bankalara güven sorununun çözümü: Bitcoin seçici muhasebe şeffaflığı, imza ispatı ve geri çevrilemez işlemleri sayesinde bankaların yaşadığı bir çok güven sorununa çözüm önerir. Ayrıca dolandırıcıların risklerini de artırır: insanların pahasına kendi sorunlarından kurtulmak amacıyla yeni bitcoinler oluşturulamaz.

Bitcoinler ağdaki herhangi düğüm arasında aktarılabilirler. İşlemler geri alınamaz. Çifte harcama blok zinciri kullanılarak önlenir. İşlemler saniyeler içinde yayınlanır ve 10 ila 60 dakika içinde onaylanır.. Hareket işleme ve para ihracı topluca madencilikle gerçekleştirilir. İşlemler her zaman alınabilir, bilgisayarınızın kapalı veya açık olması önemli değildir.

Ekonomik kurallar topluca Bitcoin ağı tarafından yürütülmekedir. Kesin limit 21 milyon bitcoin civarında olup Bitcoinler 8 ondalık basamağa kadar bölünebilir, bu toplam olarak yaklaşık 21×1014 para birimi eder. İşlemler ucuz ve genelde bedavadır.

Nisan 2013 itibariyle: Bitcoin ağı 48 aydan bu yana sürekli olarak çalışmaktadır, etkileyici güvenlik özellikleri sağlamıştır ve geçtiğimiz yıl boyunca büyümesini sürdürmüştür. 232,000’den fazla blok ile uzun blok zincirine sahip. Saniyede 65 terahash’den fazlasıyla dünyadaki en büyük dağıtımlı bilgisayar ağlarından biri. Günlük işlem hacminde milyonlarca ABD doları 50,000 ayrı işleme dağılıyor.