Suriye’yi Kimler Cehenneme Çevirdi

Hikayeler / İnsanlık Halleri | canakci | Kasım 29, 2015 at 12:07 pm

Suriye’yi kahreden hayaletin bir yüzünde rejimin 1982’deki şiddet döngüsüne son vermiş demir yumruğu, diğer yüzünde ona karşı mezhepçi ve tekfirci bir itiraz vardı. İslamcılar ve diğer muhalif güçler yıllar sonra rejimle hesaplaşma fırsatı bulurken Suriye ile hesabı olan dış aktörler de ivedilikle bunu bir vekâlet savaşına dönüştürdü. Birkaç hafta içinde bir “devrim” düşlenirken ülkeyi lime lime eden gelişmeler ardı ardına geldi. Bu süreçte önce gerçekler katledildi. Olaylara ve aktörlere dair kirli bir propaganda savaşıyla bütün dünya maniple edildi. Yüz binlerce insan can verdi, milyonlarca insan yerinden edildi. Ve medeniyet havzaları kör şiddete teslim oldu. İnsanlar gibi şehirler de öldü. Farklı din ve mezhepleri özümsemiş bir toplumsal doku tahrip edildi. Suriye’nin bir kısmı birkaç yılda karanlık bir çağa döndürüldü. Bir muhalif yolun yarısında Türkiye’nin üstlendiği role atfen “Halep sizi affetmeyecek” demişti. Yolun sonunda Suriye’de bizi affedecek şehir kalmadı.

Suriye krizi Irak’taki krizle birleşip içinden sınırları aşan karanlık güçler çıkardı. Bu güçlerin görünür yüzü olan çeşitli örgütlerin Fehim Taştekin’in SURİYE isimli eserinden aldığım bir listesi şöyle;

* * *
AHRAR EL ŞAM: İsyan sırasında Hassan Abbud liderliğinde kuruldu. Ebu Halid el Suri gibi bazı eski Kaideciler de destek verdi. Selefi İslamcı ağırlıklı örgüt İdlib, Hama ve Halep bölgesinde silahlı isyana katıldı. ÖSO efsanesi çökünce Türkiye ve Katar tarafından özellikle öne çıkartıldı. Hedefini Esad rejimini yıkıp İslam devleti kurma olarak formüle ederken isyanı ‘Safevilerin Şiiliği yayma komplosuna karşı cihat’ olarak tanımladı. 9 Eylül 2014’te bombalı saldırıda Abbud ile birlikte 27 yöneticisi öldü. Dış destekle kendini toparladı.

DEMOKRATİK BİRLİK PARTİSİ (PYD): Kürtlerin ‘Rojava’ olarak andığı Batı Kürdistan’daki özerklik hareketinin en önemli siyasi aktörü. 2003’te PKK ile ilintili kadroların öncülüğünde kuruldu. Özelikle 2004 Kamışlı olayları sonrası toplumu örgütleme çalışmaları yürüttü. Tutuklanan yüzlerce üyesi 2011’deki afla bırakıldı. Silahlı isyan ve dış müdahaleyi reddeden Demokratik Değişim İçin Ulusal Koordinasyon Kurulu’na katıldı. Temmuz 2012’de Kürt bölgelerinin kontrolünün ele alınmasına ve 2013’te fiili özerkliğin Afrin, Cezire ve Kobani kantonları olarak inşa edilmesine öncülük etti. Kürtlerin talepleriyle ilgili garantiler sunmadığı için SUK’la uzlaşamadı. SUK tarafından rejimle bağlarını koparmamakla suçlandı.

DEMOKRATİK DEĞİŞİM İÇİN KOORDİNASYON KURULU: 2011’de Hasan Abdülazim liderliğinde sol kanattan 13 parti ve hareket tarafından kuruldu. Dış müdahaleyi ve mezhepçi yaklaşımları reddedip rejime karşı sivil direnişi savundu. PYD de kurucuları arasında yer aldı. ABD tarafından Cenevre konferanslarından dışlanırken Rusya’nın davetiyle Moskova’daki görüşmelere katıldı.

HALK SAVUNMA BİRLİKLERİ (YPG): Rojava’nın savunma gücü. Kürtlerin yanı sıra içinde Arap, Süryani ve Osmanlı döneminde bölgeye yerleştirilmiş Çeçenleri de barındırıyor. 2004’te Güney Kürdistan’da PYD’nin inisiyatifi ile kurulan YPG, 2012’de PYD’nin de içinde yer aldığı çatı kuruluşu Kürt Yüksek Konseyi’ne bağlandı. Farklı kesimlerden katılımlar nedeniyle sadece “PYD’nin silahlı kanadı” olarak tanımlanamaz. Nusra gibi örgütlerin yanı sıra IŞİD’ e karşı gösterdiği direnişle ilgi odağı oldu. Türkiye’ye rağmen Ekim 2014’ten itibaren lŞİD’e karşı ABD’den doğrudan silah ve hava desteği almaya başladı. IŞİD’e direnişiyle dikkat çeken YPG Batı’dan da saflarına savaşçılar kattı.

IRAK-ŞAM İSLAM DEVLETİ (IŞİD): Amerikan işgalinin ardından El Kaide yapılanması olarak Irak’ta örgütlendi. Farklı isimler aldı. Suriye’deki kanlı sürece Nusra Cephesi’ni kurdurtarak iştirak etti. Nisan 2013’te Irak İslam Devleti ismini Irak Şam İslam Devleti olarak değiştirdi. Nusra’yı feshetmek kararı yüzünden Kaide’den tart edildi. Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde hâkimiyet kuran örgüt Haziran 2014’te Musul’u ele geçirdikten sonra ismini İslam Devleti olarak değiştirip hilafet ilan etti. ‘IŞID’in halifesi’ Ebubekir el Bağdadi’ye farklı ülkelerden onlarca örgüt biat etti.

İSLAM ORDUSU: Zehran Alluş, Suudi istihbaratının yardımıyla 2011’de İslam Tugayı’nı kurdu. 2012’de Şam’da 4 üst düzey yetkilinin öldüğü Ulusal Güvenlik Binası’ndaki patlamayı üstlenen İslam Tugayı, 2013’te 50 İslamcı örgütü bir araya getirerek İslam Ordusu’nu oluşturdu. Şam kırsalında etkinlik kazandı.

KADIN SAVUNMA BIRLIKLERI (YPJ): YPG’nin kadın kolu. 2012’de kuruldu. 2014’te Kobani direnişiyle dünyanın gündemine oturan YPJ kısa sürede saflarına 7-10 bin savaşçı kattı.

NUSRA CEPHESİ: Kaide’nin Suriye kolu. Ebu Bekir Bağdadi’nin emriyle Irak’taki Kaide saflarında yetişmiş Muhammed el Colani tarafından kuruldu. Colani, Nisan 2013’te IŞİD lideri Bagdadi’ye biat etmeyi reddedip doğrudan Kaide lideri Eyman el Zevahiri’ye bağlandı. Hedefi Suriye’de şerî devlet kurmak. Aralık 2012’de ABD’nin terör örgütleri listesine girdi. Suudi Arabistan ve Katar rejim karşıtı cepheyi güçlendirmek için Nusra’yı Kaide’den ayırmaya çalıştı. 2015’te Nusra ve Ahrar el Şam’ın öncülüğündeki selefi ittifak Fetih Ordusu, IŞİD’den sonra sahanın en güçlü aktörü haline geldi.

ÖZGÜR SURİYE ORDUSU (ÖSO): Suriye ordusundan ayrılıp Türkiye’ye kaçan bir grup asker Hüseyin Harmuş komutasında önce 19 Haziran 2011’de Hür Subaylar Hareketi’ni kurdu. Liderlik uyuşmazlığı yüzünden Harmuş’tan ayrılan Riyad el Esad, 29 Temmuz 2011’de Özgür Suriye Ordusu’nu kurdu. OSO, ordudan kopan askerler tarafından kurulsa da asker kökenli olanlar azınlıkta kaldı. ÖSO birbiriyle bağı ve koordinasyonu olmayan birçok grup tarafından etiket olarak kullanıldı. Sahadaki duruma hâkim olamayan Riyad el Esad’ın yerini destekçi ülkelerin müdahalesiyle önce Selim İdris, sonra Abdulilah el Beşir aldı. Suriye’nin Dostları Grubu’nun desteklediği ÖSO cihatçı örgütler karşısında zamanla eridi.

SURİYE MUHALİF VE DEVRİMCİ GÜÇLER ULUSAL KOALİSYONU (SMDGUK): Muhalif cephedeki temsil sorununu aşmak için SUK’un da katılımıyla Kasım 2012’de Doha’da oluşturdu. Muaz el Hatip’in ardından başkanlığı George Sabra, Ahmet Cerba, Hadi Bahra ve Halid Hoca üstlendi. 89 ülke tarafından Suriye’nin meşru temsilcisi olarak tanındı. 19 Mart 2013’te İstanbul’da Ghassan Hito başkanlığında geçici hükümet kurdu. Dış desteğe rağmen sahayı etkileyebilecek niteliğe kavuşamadı.

SURİYE ULUSAL KONSEYİ (SUK): Esad yönetimine karşı muhalifleri bir çatı altında buluşturmak için 23 Ağustos 2011’de İstanbul’da kuruldu. Şam Deklarasyonu üyeleri ve Müslüman Kardeşler’in öne çıktığı SUK, Suriye içindeki muhalifleri temsil edememek ve Türkiye ile Katar’ın etkisinde kalmakla eleştirildi. Dış müdahale ve silahlanmaya karşı çıkan duruşunu 4 ayda terk etti. Sırasıyla Burhan Galyun, Abdülbasit Seyda ve George Sabra liderlik etti. 7 ülke tarafından Suriye’nin meşru temsilcisi olarak tanındı.