Eğer fosil yakıtlarını kullanmayacak olsak dünya ekonimisi büyük bir cayırtıyla durur. Shell Oil petrol mühendisi M. King Hubbert petrol çağının geleceğini çok önceden görmüş olan bir kişidir. Kendisi 1956 yılında Amerikan Petrol Enstitüsünde yaptığı çok etkileyici konuşmasında ABD petrol rezervlerinin hızla eridiğini, mevcut stokların bir çan eğrisi olarak tanmlanması durumunda eğrinin tepesine epey yaklaşmış durumda olduğumuzu, yani neredeyse %50’sinin tükendiğini, üretimin zirveye ulaşmasının ardından 1965 – 71 arasında geri döndürülemez şekilde inişe geçmeye başlayacağını, o tarihten sonra yerin altından petrol çıkarmanın giderek daha güç ve pahalı hale geleceğini, o yüzden de ABD’nin petrol ithal etmeye başlayacağını öngörmüştü.

2030 yılına kadar olan enerji tahminlerinde trendlerde radikal değişikliklerin olmayacağı farzediliyor. Oysa, petrol fiyatlarındaki reel artış enerji piyasasındaki trendlerin radikal biçimde değişeceğini gösteriyor.

1970’e gelindiğinde ABD’nin petrol üretimi günde 10.2 milyon varil ile zirveye ulaşmış ve inişe geçmişti. Daha sonra da bir daha hiç toparlanmadı. Bugün ABD petrol tüketiminin %59’unu ithal etmektedir. Yani Hubbert’in 1956’da sunduğu tahmin grafiği ile 2005 yılına kadar olan fiili gerçekleşme grafiği tam olarak üstüste çakışmaktadır.

Şimdi petrol mühendislerine sorulacak soru şu; 56’da Hubbert’in ABD için ulaşılacağını söylediği noktaya halen dünya rezervleri açısından ulaşmış olabilir miyiz? Çünkü Hubbert öngörüsünde global petrol üretiminin de zirvesine elli yıl kadar sonra ulaşacağı tespitinde bulunmuştu. Yine haklı çıkabilir. Çocuklarımız geri dönüp bu günlere baktığında durumu bizim şimdi balina yağı konusuna baktığımızdaki gibi yani uzak geçmişe ait talihsiz bir anı olarak görebilirler.

Suudi Arabistan ve diğer Orta Doğu ülkelerinde bilim, enerji ve gelecek üzerine konferanslar verdim. Bugün Suudi Arabistan 267 milyar varil petrol rezervine sahip. Yani devasa bir petrol gölünün üzerinde yüzüyor gibi görünüyor. Ancak Suudi ve körfez ülkelerini bir uçtan öbürüne gezdiğinizde muazzam bir enerji israfı olduğunu da kolayca görebilirsiniz. Çölün ortasında muazzam çeşmeler fışkırmakta, devasa yapay havuz ve göller yaratılmaktadır. Hatta Dubai’de dışarıdaki muazzam sıcağa inat binlerce ton yapay karla üretilen bir bina içi kayak pisti mevcut.

Ama şimdi petrol bakanları endişeliler. Önümüzdeki onlarca yıl daha yetecek kanıtlanmış petrol rezervlerine ilişkin onca açıklamaya karşın farkına varılmaktadır ki verilen sayılar yanıltıcıdır. Enerji uzmanlarıyla yaptığım görüşmelerden aldığım izlenim şu anda Hubbert’in global çan eğrisinin tepe noktasında ya da ona on yıl kala bir konumda bulunduğumuz konusunda kabaca bir fikir birliği olduğu doğrultusunda.

Yani çok yakın bir gelecekte global petrol arzında geri döndürülemez bir yokuş aşağı gidiş başlamak üzeredir.

Dünyada hiç petrol kalmadığı bir noktaya hiç ulaşmayacağız kuşkusuz. Yeni petrol kaynakları da bulunmaya devam edecek. Ancak, petrolü yataklarından çıkartma ve rafine etmenin maliyeti hızlanarak artacak. Mesela halen Kanada’da dünyayı onlarca yıl idare edebilecek enerjiye sahip katranlı kum kaynakları bulunduğu biliniyor, ama enerjiyi bundan çıkkartıp arıtmanın maliyeti etkin değil. ABD’nin de 300 yıl yetebilecek kömür rezervleri var. Bunları da mevcut çevre yasalarına göre kirlenme olmadan işleyip arıtmak mümkün değil.

Petrol fiyatları istikrarsız şekilde yükselmeye ve düşmeye devam ediyor. 2008 krizi sırasında varili şaşırtıcı 140 dolarlara çıkmış, sonra büyük ekonomik krizin patlaması üzerine hızla aşağı düşmüştü. Tüm bu iniş çıkışlara, ekonomik, politik krizlere rağmen gelecek için şunu kesinlikle söyleyebiliriz. Ortalama petrol fiyatları uzun vadede göreceli olarak yükselmeye devam edecek.

Enerji fiyatlarının yükselmesi ekonomiyi çok derinden etkileyecektir. 20nci yüzyılda dünya ekonomisindeki hızlı gelişme gücünü iki şeyden almakta idi. Üstel gelişme hızını anlatan Moore yasası ve ucuz petrol. Enerji fiyatları artınca bunun hem dünyadaki gıda arzı, hem de çevre kirliliği üzerindeki olumsuz etkileri kaçınılmaz olur. Çevre kirliliği ve gıda eksikliği birincil problem değil, enerji probleminin doğrudan yaratacağı olumsuz sonuçlardır. Yeterli enerjimiz olur ve eğer gerekirse hidroponi ve sera kullanarak dar bir alanda istediğimiz kadar çok gıda üretebiliriz. Çevre kirliliği de ayni şekilde. Yeterli enerji olursa kirletici ajanlar dönüştürülebilir hatta ayrıştırılarak yok edilebilir. .

Önemli bir konu daha var. Çin ve Hindistan’daki orta sınıfların yükselişi. Soğuk savaş sonrasının büyük demografik değişikliklerinden biri olan bu durum petrol ve emtia fiyatları üzerinde büyük bir baskı yaratmaktadır. Holllywood filmlerinde, McDonald’s hamburgerlerini, iki arabalı garajları görünce onlar da enerji israfçıl amerikan tüketim rüyasını yaşamak istemektedirler.

Güneş/Hidrojen Ekonomisi

Bu açıdan bakıldığında tarih kendi kendini tekrarlamaktadır. 1900’lerde iki eski arkadaş Thomas Edison ile Henry Ford gelecekte hangi enerji türünün etkin olacağı üzerine bir bahse tutuşurlar. Henry Ford içten patlamalı motorların buhar makinelerinin yerini almasıyla kömürün yerini petrolün alacağını iddia eder. Thomas Edison ise Elektrikli araçlar üzerinde ısrar eder. Bu bahis sonuçları dünyanın tarihi ve kaderi üzerine etkili olacak kadar önemlidir aslında. İlk başlarda, (balina yağını elde etmenin güçlüğü nedeniyle) bahsi Edison kazanacak gibi görünmüştür. Ancak kısa süre içinde Orta Doğu ve diğer bölgelerde ucuz petrol yataklarının keşfedilmesiyle Ford’un öngörüsü bahsi kazanmıştır. Akülerin benzinin olağüanüstü başarısına yetişmesi imkansızdı. O günden bu güne dünya bir daha asla eskisi gibi olmadı. Halen bile kilosu kilosuna karşılaştırıldığında benzinin bir aküye göre yaklaşık 40 kat daha fazla enerji taşıdığı söylenebilir.

Ancak şimdi eğilim yavaş yavaş tersinedönmektedir. Bahsin üzerinden yüz yıl geçtikten sonra belki yine Edison kazanacak.

Halen hükümet ve sanayi çevrelerinde petrolün yerini neyin alacağı hararetle sorulmaktadır;. Bu sorunun kesin bir cevabı halen yok. Çok yakın vadede fosil yakıtların yerini hemen alabilecek bir alternatif mevcut değil. En yüksek olasılık diğerlerinin hepsine baskın gelecek bir enerji biçimi olmaksızın, mevcut çeşitlerin hepsinin birden kullanılması.

Gelecek için en umut vadeden seçenek (güneş, rüzgar, hidroelektrik ve hidrojen gibi yenilenebilir enerji teknoloji seçenekleri arasında düşünüldüğünde) güneş/hidrojen gücü gibi görünüyor.

Halen güneş pillerinden elde edilen enerjinin maliyeti kömürden elde edilenin beş altı katı olmakta. Ancak, fosil yakıtların maliyetleri sürekli artarken, teknolojik gelişmeler güneş/hidrojen enerjisinin maliyetini sürekli aşağıya doğru çekiyor.. Önümüzdeki on onbeş yıl içinde iki eğrinin kesişeceği ve güneş’in avantajlı bir seçenek haline geleceği, piyasa güçlerinin de işin geri kalanını halledeceği rahatlıkla söylenebilir.

Rüzgar Enerjisi

Kısa vadede rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji teknolojileri kazanıyor görünmektedir. Dünya çapında kurulu rüzgar gücü kapasitesi 2000 yılındaki 17 milyar watt’dan 2008 yılında 121 milyar watt’a çıkmıştır. Eskiden önemsiz bir enerji kaynağı olarak görülen rüzgar gücü hızla şöhret kazanır hale geldi. Türbin teknolojisindeki yeni gelişmeler rüzgar çiftliklerinin etkinlik ve verimliliğini çok arttırdı. O yüzden halen enerji piyasasında en hızlı gelişen sektörlerden birisi durumunda.

Kurulu rüzgar santralı kapasitesi 2000 yılındaki 14,604 MW'dan 2007 yılındaki 84,934 MW'a yedi yıl içinde %482 gelişmiştir. Yıllık gelişme hızı %28.6% gibi çok etkileyici bir orandadır.

Her biri 2,3 Megawatt gücündeki 48 jeneratörden oluşan santral toplam 110 Megawatt güç üretiyor. Güney isveç sahillerinden 10km açıktaki Lillgrund Santralı'na servis için tekneyle gidiliyor.

Giderek cazip görünmesine ve kuşkusuz gelecekte de gelişmeye devam edeceği bilinmesine karşın, dünyanın tüm enerjisinin rüzgardan elde edilmesi mümkün değil. En iyi ihtimalle kullanılacak enerji kaynakları kompozisyonu içinde onun da vazgeçilmez bir payı olabilir. Çünkü rüzgar enerjisinin bilinen bazı sorunları var. Sadece kesikli olarak (rüzgar estiğinde, o da sadece dünyanın bazı bölgelerinde) elde edilebiliyor. Ayrıca enerji taşımadaki kayıplar nedeniyle rüzgar çiftliklerinin enerji tüketim merkezlerine yakın olması gerekiyor. Bu da faydasını sınırlayan birşey.