‘Sözlük’ arşivi

  • Etik ve Ahlak
    Günümüzde bireyin gündelik yaşamında ikili ilişkilerinden tutun politika, eğitim, yargı, meslek odalarına kadar akla gelen her alanda ve eylemde yaşanılan problemlerin temelinde kavramsal olarak etik ve ahlakın birbiri ile aynı kabul edilmesi, karıştırılması ve bunun sonucunda ‘değerler adına değer harcalamalarında’ bulunulması yatar....
    by at Haziran 25th, 2023 at 12:06 pm
  • Hürriyet Kavramı Size Ne İfade Ediyor ?
    Batı dillerinde kökeni “”kul/köle olmamak”” anlamından kaynaklanan Hürriyet (freedom / liberty /özgürlük) sözcüğünün gerçek biçimde kullanıma girmesi aslında dünyada da aydınlanma hareketinin hızlandığı büyük Fransız Devrimi sonrasına rastlar. Osmanlı’da ise henüz aydınlanma gerçekleşmediği için bu kavram içi boş bir...
    by at Temmuz 12th, 2022 at 05:07 pm
  • Zihin Virüsleri ve Vatanseverlik
    İngilizceye etolog Richard Dawkins tarafından (1976) kazandırılan Meme (türkçesi Mem) sözcüğü “kültürel aktarım birimi, bulaşıcı fikir veya simge” anlamına geliyor. İnternet üzerinden aktarılanların adı ise “İmeme” (İmem). Bir zihinden öbürüne küçük yaştan itibaren sürekli tekrara dayalı biçimde sözlü ya da eylemli...
    by at Mayıs 18th, 2022 at 12:05 pm
  • Emperyalizm, Koloniyalizm, Merkantilizm ve Devletçilik
    Emperyalizm Bu kavram “”bir ulusun ekonomik ve siyasi üstünlük kurarak ya da fetih yoluyla egemenliğini diğer uluslara doğru genişletmesi”” olarak tanımlanıyor. İmparatorlukların yaygın olduğu eski zamanlarda var olmayan bu tabir (şimdiki olumsuz imasıyla) ilk olarak 1870’lerde Büyük Britanya’da ortaya çıkmış. Genelde sadece batılı...
    by at Mart 24th, 2022 at 04:03 pm
  • Milliyetçilik
    Artık insanlık ortak zorluklar ve fırsatlardan nasibini alan tek bir medeniyetten ibaret. Yine de İngilizler, Amerikalılar, Ruslar ve pek çok başka zümre giderek daha çok milliyetçiliğin kabuğuna çekilme eğilimi gösteriyor. Küresel dünyamızın eşi benzeri görülmemiş sorunlarının çözümü bu mu yoksa? Bu soruyu cevaplamadan önce günümüz...
    by at Mart 24th, 2021 at 01:03 pm
  • Tek Adam iktidarı
    Siyasi rejimler sadece farklı görüş ve çıkarların temsiline ne ölçüde imkân sağladıklarına göre değil, herhangi bir kişinin –muktedirin– ne kadar iktidar sahibi olduğuna göre de birbirlerinden ayrılır. Burada özellikle bahsedilmesi gereken, bazı demokrasi dışı rejimlerin– ki bunlar muhtemelen baskıcı ve nefret uyandıran rejimlerdir–...
    by at Eylül 11th, 2020 at 06:09 pm
  • Leviathan
    Thomas Hobbes, Leviathan (1651) isimli eserinde şöyle diyor: “Devletin amacı, bireysel güvenliktir. Doğal olarak özgürlüğü ve başkalarına egemen olmayı seven insanların, devletler halinde yaşarken kendilerini tabi kıldıkları kısıtlamanın nihai nedeni, amacı veya hedefi, kendilerini korumak ve böylece daha mutlu bir hayat sürmek yani, insanları...
    by at Temmuz 29th, 2020 at 10:07 am
  • Hükümdar, Hükümet, Hükmetme
    Bir kral yetkilerinin sınırlandırılmasını kendisine yapılabilecek en büyük düşmanlık ve hakaret olarak görür. Kral olarak kaldığı sürece de sınırsız yetki konumunu geri elde etmek için elinden geleni yapar, çoğu zaman başarılı da olur. Ayni şey ayrı bir siyasi merci olan ruhban sınıfı için de geçerlidir. Müslüman (Hıristiyan) olarak...
    by at Temmuz 29th, 2020 at 10:07 am
  • İstismar, Sömürü
    İstismar kavramı sömürü / semere’den (meyve, fayda, kâr) geliyor. İnsanoğlunun en temel en doğal becerisidir istismar. İnsan rasyonel olarak hayatta “her şeyi” meyvesini tatmak / faydasını görmek / kârını elde etmek için yapar. Aklı ve vicdanıyla bunu da çok iyi becerir. Kendisine hiçbir getirisi olmayan bir şeyi niye yapsın? Şu doğada...
    by at Aralık 20th, 2018 at 03:12 pm
  • Absolutizm / Mutlakiyetçilik
    Saltçılık veya Otokrasi olarak da ifade edilen bu rejim tüm gücün bir hükümdar veya otoritenin yetkisinde olması durumunu ifade eder. Binlerce yıldır dünyada sayısız örneği görülen bu siyasal sistemde otoritenin gücü mutlaktır, onun emir ve kararları kanun hükmündedir ve hikmetinden sual olunamaz. Monarşi, dikta idaresi ya da despotizm kavramları...
    by at Aralık 20th, 2018 at 03:12 pm
  • Yaratıcı Yıkım
    Avusturyalı ekonomist Joseph Schumpeter (1883-1950) parlak fikirlerini ve sivri zekâsını göstermekten hoşlanırdı. Bir keresinde, üç tutkusunun olduğunu söylemişti: Dünyanın en büyük ekonomisti olmak, Avusturya’nın en iyi at binicisi olmak ve Viyana’nın en iyi aşığı olmak istiyordu. Ve söylediğine göre, bunlardan yalnızca ikisini başarmış...
    by at Eylül 21st, 2018 at 11:09 am
  • İçgüdü
    İçgüdüler konusunu ayrı olarak ele almanın çok daha faydalı olacağını düşündüm; özellikle de kovan-arısının petek gözü yapma içgüdüsü gibi, birçok okurun kuramımı tümüyle yıkacak güçte bir sıkıntı olarak görebileceği eşsiz bir olgu mevcutken. Öncelikle belirtmek isterim ki yaşamın kökeniyle ne kadar ilgileniyorsam, ilk zihinsel...
    by at Eylül 10th, 2018 at 12:09 pm
  • Cumhuriyetçilik ve Savaş
    Cumhuriyetçilik nedir? Kısaca söyleyelim, tek adam rejimine karşı olmaktır! Tek adam rejimine karşı olup da 3-5 adam rejimine razı olmak demek değildir. Cumhuriyet ismindeki “cumhur” kelimesinin ifade ettiği şeyin yani “halk’’ın yönetimidir, “cumhur”başkanı unvanını taşıyan birinin değil. Adı başkan veya cumhurbaşkanı, şef veya...
    by at Ağustos 10th, 2018 at 11:08 am
  • Eşitsizlik
    Birleşmiş Milletler Üniversitesi’ndeki Dünya Gelişim ‘Ekonomisi Araştırma Enstitüsü’nün yakın tarihli bir çalışmasına göre, 2000 yılında yetişkin nüfusun en zengin yüzde 1’lik bölümü dünyadaki zenginliklerin yüzde 40’ına sahipken, en zengin yüzde 10’luk kısım dünyadaki toplam malvarlığının yüzde 85’ini elinde bulunduruyordu....
    by at Ağustos 7th, 2018 at 11:08 am
  • Eğitim
    Eğitim terimi öğrencilerin becerilerini, değerlerini, bilgilerini ve geleneklerini öğrendikleri sistematik sürece atıfta bulunur. Her ne kadar önemli fikir birliği alanları bulunsa da istenen içerik ve eğitim sonuçlarına ilişkin tercihler, aileden aileye farklılık gösterir. Batı’daki örgün eğitimin kökenleri, 5. yüzyıla kadar uzanmaktadır...
    by at Temmuz 16th, 2018 at 10:07 pm
  • Çocuklar
    İlk bakışta, klasik liberal düşünce ve çağdaş liberteryen siyaset, çocukların meselesini ihmal etmekten suçlu gibi görülebilir. Hakikaten de özgürlük, haklar, sorumluluk ve sivil toplumun oluşumu tartışmalarında çocuklarla ilgili sorular hiç ön plana çıkmamıştır. Bunun yerine, eğitim ve sağlık hizmetleri gibi çocukları etkileyen konuları...
    by at Temmuz 14th, 2018 at 11:07 pm
  • İcbar (Baskı/Zorlama Rejimi – Coercion)
    Özgürlük Anayasası isimli eserinde F. A. Hayek, icbar (zorlama) kavramını “bir insanın eylemlerini kendi amacı için değil de, başka bir insanın iradesine hizmet etmek için yaptığı durumlarda ortaya çıkar” diye tanımlamaktadır. Bu nedenle, zorlama özgürlüğe yönelik diğer potansiyel tehditlerden ayırt edilmelidir. İlk olarak, baskı, insan...
    by at Temmuz 12th, 2018 at 09:07 am
  • Kapitalizm
    Bir ekonomik sistem olarak kapitalizm ekonomik modernitenin merkezi özelliğidir. Çağdaş bir ekonominin başka hiçbir tür düzenlemesi başarılı olamamıştır. Liberteryenler genel olarak kapitalizmi eleştirenlere karşı destekler ve savunurlar ancak onun daha saf, daha ödünsüz bir hâlini isterler. Günümüz ekonomik ve siyasi tartışmalarında sıkça...
    by at Temmuz 10th, 2018 at 10:07 am
  • Pornografi
    Pornografi, insan cinselliğinin cinsel tahrik amacıyla açıkça gösterilmesidir. Bu tarz betimlemeler tarih boyunca var olmuş ve tüm kültürel sınırları aşmıştır. Ancak bu konuda, en azından batıdaki, günümüz anlayışının kökleri Viktoryen (1837-1901) döneme dayanmaktadır. İngiltere’deki Kraliçe Viktorya döneminde cinsellik tasvirlerinin yasal...
    by at Temmuz 3rd, 2018 at 10:07 am
  • Milliyetçilik, Ulusalcılık, Nasyonalizm
    Milliyetçilik sosyologlar ve politik felsefecilerin çoğu zaman hiç uyuşamadıkları “millet(ulus)” kavramının açık bir tanımının yapılabilmesine eklemlenmiş bir kavramdır. Millet bir ırkı veya kültürü temsil etmez, çünkü çok ırklı ve çok kültürlü milletler vardır, örneğin ABD öyledir. Millet ayrıca bir coğrafi bölgeyle eşanlamlı...
    by at Haziran 30th, 2018 at 09:06 pm
  • Kleptokrasi
    Kleptokrasi hükümet yetkililerinin rutin olarak soygun yahut el koyma mahiyetinde icraatlarda bulundukları bir hükümet şeklidir. Her ne kadar alışıldık siyasi tartışmalarda kleptokrasilerin kabul gören hükümet şekillerinin çürümüş biçimleri olduğu farz edilse de liberteryen siyasal bilimleri hemen her hükümetin (asıl niyetleri bu olmasa da) gerçek...
    by at Haziran 26th, 2018 at 06:06 pm
  • Holakrasi ve Anayasası
    Her türlü kurum, kuruluş, şirket (organizasyon) için hiyerarşik olmayan yeni bir sevk ve idare sistemi. Yunanca “küçük ve bağımsız parçaların birlikte uyum içinde çalışması” anlamında bir sözcük Holakrasi. Nâzım’ın “Yaşamak Bir Ağaç Gibi Tek ve Hür ve Bir Orman Gibi Kardeşçesine” dizelerini çağrıştırıyor. Sözcüğü modern...
    by at Haziran 21st, 2018 at 01:06 pm
  • Nasıl Karar Veririm?
    Bu dondurmayı yesem mi, yemesem mi? Bu e-postayı şimdi mi yanıtlasam, sonra mı? Hangi ayakkabıları giysem? Günlerimiz; ne yapacağımız, hangi tarafa gideceğimiz, nasıl tepki vereceğimiz, bir etkinliğe katılıp katılmayacağımız gibi konularda verdiğimiz binlerce küçük kararın toplamından olur. Karar verme üzerine geliştirilen ilk kuramlar, insanları...
    by at Mart 4th, 2018 at 07:03 pm
  • Etik, Ahlak ve Değerler Eğitimi
    Günümüzde bireyin gündelik yaşamında ikili ilişkilerinden tutun politika, eğitim, yargı, meslek odalarına kadar akla gelen her alanda ve eylemde yaşanılan problemlerin temelinde kavramsal olarak etik ve ahlakın birbiri ile aynı kabul edilmesi, karıştırılması ve bunun sonucunda ‘değerler adına değer harcalamalarında’ bulunulması yatar. Oysa...
    by at Aralık 13th, 2017 at 12:12 pm
  • Doğal Hukuk Olarak Görülen Mülkiyet
    Mülkiyetin Etkin Nedenleri Olarak İhraz(Sahiplenme) ve Medeni Hukuk Jus utendi et abutendi re sua, quatenus juris ratio patitur (Malı kullanma ve kötü kullanma hakkı, kanun hükmü izin verdiği ölçüde saklıdır) Roma hukuku; mülkiyeti yasal sınırlar dâhilinde bir şeyi tasarruf ve keyfi tasarruf hakkı olarak tanımlıyor. Keyfi tasarruf [abutendi] sözcüğü;...
    by at Eylül 25th, 2017 at 11:09 am
  • Mülkiyet Nedir?
    Şayet “Kölelik nedir?” sorusuna cevap vermem gerekseydi ve tek kelimeyle kölelik; cinayettir deseydim, ne kastettiğim derhal anlaşılırdı. Bir insandan düşünme yetisini, iradesini, şahsiyetini almak kudretinin hayat memat meselesi olduğunu ve bir insanı köleleştirmenin onu öldürmek olduğunu göstermek için uzun söze hacet olmayacaktı. Öyleyse...
    by at Ağustos 10th, 2017 at 01:08 pm
  • Bireysellik
    Çok değil, elli yıldan biraz fazla bir süre önce, Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya’sı ile George Orwell’in 1984’ü arasında, çok geç olmadan önlemlerimizi almazsak gelecekte bizi ne gibi kötü olayların beklediği, hangi korkunç şeylerin olacağı, nelerden korkmamız gerektiği gibi popüler endişelerin doğruluğu ile ilgili tartışma patlak...
    by at Mayıs 28th, 2017 at 12:05 pm
  • Gerçeklik Nedir?
    Beynin biyolojik iç yapısı deneyimlerimizi nasıl oluşturur? Zümrüt yeşilinin görüntüsünü, tarçının tadını, ıslak toprağın kokusunu? Ya size deseydim ki çevrenizdeki dünya, bütün zengin renkleriyle, dokusuyla sesleriyle ve kokularıyla yalnızca bir yanılsama; beyninizin sizin için tasarladığı bir gösteri… Gerçekliği olduğu gibi algılayabilseydiniz,...
    by at Ocak 2nd, 2017 at 12:01 pm
  • Zekâ
    Zekâ, sınırlı kaynaklarla sorun çözme becerisi olarak tanımlanabilir ki buradaki en önemli kaynak zamandır. Dolayısıyla yemek bulmak ya da bir avcıdan kaçmak gibi bir sorun daha güçlü bir zekâyı yansıtır. Zekâ hayatta kalma mücadelesi için faydalı olduğundan evrimleşti – bu belirgin bir gerçek gibi görünebilir fakat herkesin katıldığı...
    by at Ekim 30th, 2016 at 05:10 pm
  • Güven
      Zihinlerimiz bencil genler tarafından yapılandırılmıştır fakat aynı zamanda sosyal, güvenilir ve işbirlikçi olmak üzere tasarlanmıştır. Burada açıklamaya çalışılan paradoks budur. İnsanoğlunun sosyal içgüdüleri vardır ve insanlar işbirliği yapma, güvenilir ve güvenilmez olanları ayırt etme, güvenilir biri olmayı görev bilme,...
    by at Ekim 5th, 2016 at 05:10 pm
  • Ebedî Faşizm
    1942 yılında, on yaşındayken, ilk Ludi Juveniles ödülünü kazandım (genç İtalyan faşistlerin, yani her İtalyan gencinin, zorunlu olarak katıldığı gönüllü bir yarışmaydı bu). “Mussolini’nin şanı ve İtalya’nın ebedi varlığı uğruna ölümü göze almalı mıyız?” konusunu büyük bir retorik ustalıkla işlemiştim. Yanıtım, olumluydu....
    by at Mart 3rd, 2016 at 04:03 pm
  • İslâm
    Hz. Muhammed tarafından kurulan İslam, bir dünya dini olarak, canlılığı ve coğrafi yayılımının sınırları itibariyle günümüzde Hristiyanlığın yegâne rakibidir.Hristiyanlık ile aynı kökten, yakın doğunun Sami halklarının kabile kültürlerinden ortaya çıkmıştır. Sadece tek bir tanrı olduğunu ileri süren dinlerin sonuncusu olan İslam;...
    by at Kasım 27th, 2015 at 12:11 pm
  • Hiyerarşi
    Hiyerarşi düşüncelere hükmetmektir, zihne hükmetmektir. Kendini keşfetmek ve özgürleştirebilmek için öncelikle hiyerarşinin yıkılması gerekir. O yüzden, ego'nun kendisini sınırlayan tüm hiyerarşilere karşı başkaldırması doğal olarak özellikle mülkiyet ve devletle ilgili otoriteryen sosyal ilişkilere son verilmesine yol açar. Moğolluk dönemimiz...
    by at Kasım 25th, 2015 at 11:11 am
  • Bir Devletin Nedenleri, Doğuşu ve Tanımlanması
    Devletin amacı, bireysel güvenliktir. Doğal olarak özgürlüğü ve başkalarına egemen olmayı seven insanların, devletler halinde yaşarken kendilerini tabi kıldıkları kısıtlamanın nihai nedeni, amacı veya hedefi, kendilerini korumak ve böylece daha mutlu bir hayat sürmek yani, insanları korku içinde tutacak ve onları, ceza tehdidiyle, ahitlerini ifa...
    by at Ekim 22nd, 2015 at 03:10 pm
  • Toplum Yasaları
    Toplum Yasaları’ndan benim anladığım, insanların şu veya bu toplumun değil fakat bir toplumun üyeleri oldukları için uymak zorunda oldukları yasalardır. Belirli yasaların bilgisi, çeşitli ülkelerin yasalarını incelemeyi kendilerine meslek edinmiş olanlara aittir; genel olarak toplum yasası kavramı ise herkesçe bilinir. Roma’nın eski yasaları,...
    by at Ekim 18th, 2015 at 05:10 pm
  • Ben – Kendi olma
    Yeni Çağ’ın girişinde “Tanrı-İnsan” durur. Bu çağın sonunda acaba bu Tanrı-İnsan’ın sadece Tanrı kısmı uçup gidecek mi? Ve sadece Tanrı ölürse, Tanrı-İnsan’ın da gerçekten ölmesi mümkün mü? Bu soruyu hiç kimse aklına getirmedi ve Aydınlanma’nın bir eseri olarak Tanrı’nın üstesinden gelmenin günümüzde zaferle sonuçlanmasıyla...
    by at Eylül 13th, 2015 at 05:09 pm
  • Kaçıklık
    Yahu, sen kaçıksın! Kafayı üşütmüşsün sen! Hayaletler görüyorsun, aslında var olmayan bir dünya yaratıyorsun; aklınca kendini bir ülküye, bir ideale hizmet etmekle yükümlü görüyorsun, senin bir saplantın var! Yüksek bir fikre kendini kaptıran insanların dünyada çoğunluğu oluşturduğunu ve bu yüzden de insanların hemen hepsine, gerçekten...
    by at Ağustos 31st, 2015 at 05:08 pm
  • Bizi kim birbirimizle konuşup anlaşamaz hale getirdi? – IV
    Efsaneye göre, Babilliler, güçlerini kanıtlamak için göklere çok yükseklere uzanan bir kule yapmak istemişler; ne var ki Tanrı, tepesi cennete varacak böyle bir yapının bitirilmesine izin vermemiş ve o güne kadar hepsi aynı dili konuşan işçileri farklı dillerde konuşur hale getirmiş. Böylece birbirleriyle konuşup anlaşamaz hale gelmiş ve dağılmışlar....
    by at Haziran 22nd, 2015 at 08:06 pm
  • Eşitlik / Eşitsizlik
    Maddi şartlarda daha fazla eşitliği gerçekleştirmek için sosyal kurumları değiştirmenin meşruiyeti, sık sık varsayılmasına rağmen ender olarak gerekçeleriyle desteklenir. Yazarlar, belli bir ilkedeki nüfusun en zengin yüzde n’inin zenginliğin n yüzdesinden daha fazlasına ve en fakir yüzde n’inin ise n yüzdesinden daha azına sahip olduğunu,...
    by at Mayıs 26th, 2015 at 10:05 am
  • Anarşi
    Anarşi, antik yunancada yöneticisizlik anlamına gelir. Toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Anarşi terimiyle özgür bireylerin gönüllü etkileşimine dayanan...
    by at Şubat 26th, 2015 at 06:02 pm
  • Bilinç nedir; bilgi nedir?
    Türklerin genellikle tarih ve hukuk bilincinden yoksun olduğu söylenir.Ama “bilinç”in ne olup olmadığı üstünde kimse pek durmaz.Konunun felsefi ve psikolojik yönünü bir yana bırakalım ve toplumsal bir mayalanmadaki “pratik” özelliğine bakalım.Bu anlamıyla “bilinç” gerek toplum, gerek birey olarak karşılaşılan “söylem” ve...
    by at Şubat 10th, 2015 at 05:02 pm
  • Bizi kim birbirimizle konuşup anlaşamaz hale getirdi? – III
    Osmanlı dili bir ülke, bir millet, bir halkın dili değildir, bir ırkı, dini, kavmi temsil etmez. Osmanlı sadece bir Hanedanın bir Saltanatın (Sultanate) ismidir. Avrupa’daki, Bourbon’lar, Habsburg’lar, Romanov’lar gibi Osmanlı da bir coğrafyaya iktidarıyla hâkim olmuş bir sülaledir ama onlardan farklı olarak hanedan ismi imparatorluğun da ismi...
    by at Ocak 28th, 2015 at 05:01 pm
  • Aydınlanma
    Aydınlanma, insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır. Bu ergin olmayış durumu ise, insanın kendi aklını bir başkasının kılavuzluğuna başvurmaksızın kullanamayışıdır. İşte bu ergin olmayışa insan kendi suçu ile düşmüştür; bunun nedenini de aklın kendisinde değil, fakat aklını başkasının kılavuzluğu...
    by at Ocak 21st, 2015 at 05:01 pm
  • Bürokrasi
    Bürokrasi yönetim iradesini temsil eden çok sayıda büroda konumlandırılıp, hiyerarşik yetkilendirilmiş kişiler ve uygulanan mevzuatları ifade eder. Kırtasiyecilik diye itici bir karşılığı da bulunur. Ancak bürokrasinin asıl itici tarafı kayıt kuyut ve mevzuatlarından ziyade onlarda vücut bulmakta olan ve bireyi aşağılayan hükmedici iradenin...
    by at Ağustos 28th, 2014 at 04:08 pm
  • Gerçek Kişi vs Tüzel Kişi
    Şu dünya üzerindeki insanlara karşı işlenen en büyük cürümler ve yaşanan tüm mağduriyetler daima asıl hayatta hiçbir faydalı ürünü olmayan kimi asalaklar tarafından aşırı yüceltilip kutsallaştırılmış tüzel kişilikler ve hükmi antitelerin manevi şahsiyeti namı hesabına, onların adı ve gücü kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Toz...
    by at Haziran 11th, 2014 at 02:06 pm
  • Oligarşi
    Oligarşi, Yunancada ‘az ,birkaç’ manasındaki (oligos) ile ‘hükmetme’ anlamındaki (arkho) kelimelerinin birleşmesinden ortaya çıkan ve ‘sadece belirli bir grubun bir ülkeyi yönetmesi’ durumunu ifade eden bir terimdir. Bazı siyaset bilimcileri, yönetim şekli ne olursa olsun, her devletin yönetiminde mutlaka bir oligarşi...
    by at Nisan 25th, 2014 at 04:04 pm
  • İslamofobi ve Hristiyanofobi
    “Fobi” bir anksiyete bozukluğu türünü tarif eden ve klinik psikolojide kullanılan bir tıp terimi olup, gerçek bir tehlikenin boyutlarıyla orantısız, rasyonel olmayan bir korkuyu ifade eder. Sözgelimi çoğu insan yılandan korkabilir ama hiçbirine “yılan fobisi var” diyemeyiz. Çünkü yılan tehlikeli bir hayvandır ve tehlikeden korkmak...
    by at Ekim 26th, 2013 at 02:10 pm
  • Bireycilik (İndividualizm)
    Biliyorsunuz ki küçük yaştan itibaren sürekli etkisi altında olduğumuz bütün ideolojik aşılamaların, koşullandırmaların temelinde kolektivist bir yaklaşım var. Örneğin ümmetçi, devletçi, milliyetçi, toplumcu, sosyalist, vatanperver, ulusalcı v.b. olarak isimlendirdiğimiz tüm yaklaşımlar aslında kolektivist görüşe dahildir. Türkçede ortaklaşacılık,...
    by at Eylül 26th, 2013 at 07:09 pm
  • Anti kapitalizm
    Kapitalizm terimi sabit varlıkların özel mülkiyete ait olduğu, mal ve hizmetlerin bir pazar ekonomisi içinde kâr güdüsüyle üretilip satıldıkları bir sistemi anlatır. Böyle bir sistemde fiyat söz konusu alışverişin tarafları (yani alıcı ile satıcı) arasında karşılıklı rızaya dayalı olarak oluşur. Sistemin özünde hem sabit kıymetlerin...
    by at Eylül 19th, 2013 at 01:09 pm
  • Demokrasi
    Aristo(M.Ö.350) Bundan ikibin beşyüz yıl kadar önce Eski Yunan’da ortaya çıkan bu kavram ile ilgili olarak “En kötü 3 idare şeklinden biridir” demiş. Demokrasi (Demos-Kratos) kavramı etimolojisi itibariyle yönetilenlerin yani “halkın devlet politikasını şekillendirmede hak sahibi olduğu” bir durumu ima ediyor. Cumhuriyet(Res-Publica)...
    by at Eylül 5th, 2013 at 12:09 pm
  • Devlet nedir, ne değildir
    Osmanlı Devleti’nin sembolü haline gelen Osmanlı Arması 19. yüzyılda İngiltere Kraliçesi Victoria tarafından tasarlanarak Sultan Abdülmecid‘e hediye edilmiş. Devlet hakkında iyimser görüşe sahip hemen herkes onu bir sosyal hizmet kurumu olarak tanımlamaktadır. Kimileri onu sosyal hedeflere ulaşmakta özel sektöre karşı bir denge unsuru olarak düzenlenmiş,...
    by at Haziran 11th, 2013 at 06:06 pm
  • Aydın vs Entelektüel
    İkisini ayni şey gibi duymaya alıştığınızdan eminim ama aslında Aydın ve Entelektüel kavramları birbirinden dünyalar kadar farklı iki insanı temsil eder. Büyük Birader (1984) tarafından geliştirilen Yenikonuş (NewSpeak) dili sayesinde “ikisi ayni şey” yapılıp sözlüklere de “eşanlamlı” kisvesiyle geçirilmiştir. YeniKonuş dilinde bir...
    by at Kasım 28th, 2012 at 01:11 pm
  • Lonca, Gedik, Oda
    Lonca sisteminde mesleki geleceğiniz ağaların iki dudağının arasında idi. Onlar istemezse siz ağzınızla kuş tutsanız çıraklıktan yukarı çıkamazdınız. Osmanlı sisteminde bir bölgede yaşayan esnaf ve zanaatkarların içinde yer almak zorunda oldukları meslek örgütlerine Lonca denmekteydi. 15nci yüzyılda ortaya çıkan ve temelini müslümanlara...
    by at Eylül 14th, 2012 at 06:09 pm
  • Entelektüel
    Entelektüel sözcüğü batıdan ithal. Bizim TDK’mız bunu “Bilim, teknik ve kültürün, değişik dallarında özel öğrenim görmüş (kimse), aydın, münevver”” olarak tanımlıyor. Ama yanlııışşş. Hem de çok yanlış.. Bu tanım “münevver” (tenvir edilmiş, aydınlatılmış) ve “aydın” sözcükleri için uygun olabilir ancak entelektüel...
    by at Mayıs 8th, 2012 at 03:05 pm
  • Kapitalizm vs Sosyalizm
    Kapitalizm, hür teşebbüsçü (özel girişimci) sistem olarak da anılabilir. Üretim, dağıtım, ve değişim araçlarının özel mülkiyetini ve kapital (anamal / sermaye) sahiplerinin rekabetçi koşullarda kar amacıyla kendi mülklerini işletme ve idare özgürlüğüne sahip olduğu bir ekonomi sistemini ifade ediyor. Bu sistemde üretim ve dağıtım araçlarına...
    by at Mayıs 6th, 2012 at 04:05 pm
  • Objektivizm ve Ahlak
    Objektivizm,temelini gerçeklik olgusundan alan, amacı insanın ve içinde yaşadığımız dünyanın doğasını tanımlamak olan dünyada yaşamanın bir felsefesidir Gerçeklik vardır, nesneldir ve bilinçten ayrı bir şeydir. Tüm bilgilerimiz güvenilir bir biçimde gözlediğimiz nesne ve olaylara dayandırılabilir. O yüzden objektivist sanatta ve edebiyatta...
    by at Mart 18th, 2012 at 11:03 am
  • Kollektivizm
    Hiçbir koyun kendi varlığını bilinçli olarak bir sürünün varlığına armağan etmez, edemez. Kollektivizm, insanların birbirine bağımlı olduğuna vurgu yapan herhangi felsefi, politik, dini, ekonomik, ya da sosyal görüş olarak nitelenebilir. Örneğin ümmetçi, devletçi, milliyetçi, toplumcu, sosyalist, vatanperver, ulusalcı v.b. olarak isimlendirdiğimiz...
    by at Mart 5th, 2012 at 04:03 pm
  • İcbar, İztırar, ve Devletçilik
    Yasalarda daima devletin (kitabına uydurarak) vatandaşa karşı (yasal ama adaletsiz) güç ve şiddet uygulamasına imkan veren maddeler bulunur.Birinin yapmak istemediği birşeyi yapmak zorunda bırakılması osmanlıca’da icbar, ingilizcede ise “coercion” sözcükleriyle ifade edilir. İztırar ise icbar sonucu ortaya çıkan (üçüncü kişilere)...
    by at Aralık 15th, 2011 at 04:12 pm
  • Kamu ve İkiliDüşün
    Kamu 'Devletlilerden', halk ise 'Bireylerden' oluşur. Kamu (Devlet / Devletliler) Kamu sözünün türkçede çok eski olduğunu, mesela bin yıl önceki Yusuf Has Hacib’in; kamug tın togıklı ölümke turur (bütün nefes alanlar ölmeye mahkumdur), kamug iş içinde amulluk ödür (her işte sükuneti tercih et), kamug aç yise içse ahır todur. (bütün açlar...
    by at Aralık 14th, 2011 at 04:12 pm
  • Bizi kim birbirimizle konuşup anlaşamaz hale getirdi? – II
    Bir zamanlar, “”yok aslında birbirimizden bir farkımız, ama biz Osmanlıyız”” diye bir reklam vardı. Buradaki anlam zenginliğini hala tam çözememişimdir. Çünkü Osmanlı aşırı hiyerarşik ve askercil bir toplumdu. Kozmopolitliğin ötesinde her sivilin(tıpkı askerler gibi) toplumdaki yerini ve statüsünü belirleyen bir kıyafetle dolaşması...
    by at Aralık 13th, 2011 at 01:12 pm
  • Kebap vs Grill
    Kebap da grill de belki de tarihin en eski yemeklerindendir. Her ikisi de ateşte pişen ettir. Ama bir o kadar da farklıdır. İngilizce direk ateşin üzerinde et pişirmeye “grilling” deniliyor. Ateş üzerinde et pişirirken kullanılan sıklıkla demir aletin adı ise ingilizce “barbecue”. Biz o alete ızgara diyoruz. Türk dil kurumu “metal çubukların,...
    by at Aralık 5th, 2011 at 10:12 am
  • Vicdani Red
    Vicdani Red – Bir insanın düşünce özgürlüğü, vicdan ve/veya din nedeniyle askerlik hizmeti yapmayı red etmesidir. Eskiden hemen her ülkede bir zorunlu askerlik hizmeti var iken, geçtiğimiz yarım yüzyıl içinde çoğu ülkede vatan hizmeti kavramı “tamamen” kaldırılmış durumdadır. OECD ülkeleri içinde halen sadece birkaç ülkede...
    by at Aralık 3rd, 2011 at 12:12 pm
  • Bizi kim birbirimizle konuşup anlaşamaz hale getirdi?
    Sebep, Saik, Amil Birşeyin “olmasını gerektiren şey” (reason) anlamında bir “sebep” sözcüğümüz vardı eskiden. Mesela “sebeb-i hayat = Baba (biyolojik)” olurdu. Bila sebeb = sebepsiz, boş yere. Şimdi bu sözcük kalktı. (Hala kullananlar var gerçi, ama “”Yaşam nedeni = Baba”” karşılığını da kullanamıyoruz tabii doğal (felsefi)...
    by at Kasım 26th, 2011 at 11:11 am
  • Engine, geometri, motor, encin
    Gençler oturmuş konuşuyor. Uçan balonun nasıl uçtuğu üzerine gelmiş konu. “Mühendis” olanı diyor ki; “üzerindeki boya sayesinde uçuyor”. Öbürü de diyor ki; “Olm.. o zaman o boyanın içinde durduğu kutuyu bir elden kaçırsalar var ya uzaya kadar ne biçim gider füze gibi. Bari gel seni de boyayalım sen de uç emi..” Size inanılır gibi...
    by at Kasım 25th, 2011 at 11:11 am
  • Memur, Emir, Amir
    Memurların denetleyip düzenlediği hemen tüm işler için vatandaşın kuyruğa girmesi gerekir. Eski cumhurbaşkanlarımızdan T. Özal 'Benim memurum işini bilir ' sözüyle ünlenmiştir. “Memur” sözcüğü arapça kökenli olmakla birlikte türkçemizin “”değiştirilmesi teklif dahi edilemez”” sözcüklerindendir. Batı dillerinde bir karşılığı...
    by at Kasım 24th, 2011 at 08:11 pm
  • STÖ, STK, Enciyo
    Sivil toplum örgütü (STÖ) veya Sivil Toplum Kuruluşu (STK) diye duyduğumuz bu kavram acaba bize tam olarak neyi ifade etmektedir? Dış kaynaklı metinlerde karşılaştığımız NGO (enciyo) “”Non-governmental Organisation”” akroniminin türkçeye çevirisi olmalı. Ben olsam bunu “”Hükümet kontrolunda olmayan teşkilat”” şeklinde çevirirdim....
    by at Kasım 19th, 2011 at 01:11 pm
  • Fovea
    Gözlerimiz Fovea'sı sayesinde etrafımızdaki 360 derece alanın sadece 2 derecesini hassas olarak görebiliyor. Onda da renk tayfı sınırlı. Kırmızıdan berisini, menekşeden ilerisini göremiyor. Saniyede 25 kareden yüksek hızı algılamıyor. Çözünürlüğü ise kağıda ve ekran baskı kalitemizden düşükFiziksel dünyanın zihnimize açılan en önemli...
    by at Temmuz 6th, 2011 at 07:07 pm
  • PONZİ
    Ponzi kavramının isim babası, 1882-1949 yılları arasında yaşamış ve ABD tarihinin en büyük dolandırıcılarından biri olmayı başarmış İtalyan asıllı göçmen Charles PonziKendisinin Charles Ponei, Charles P. Bianchi, Carl ve Carlo gibi çeşitli isimleri olduğu biliniyor. Asıl adını Ponzi olarak pek az kişi duymuştur. Günümüze Ponzi Scheme...
    by at Şubat 28th, 2011 at 03:02 pm
  • Liberteryen
    Özgürlüğe inanan insan demektir. Liberteryenler her bireyin düşlerini ve tüm potansiyelini gerçekleştirebileceği en büyük fırsata sahip olduğu, özgür, barışçı, bolluk bereket içinde bir dünya hayal ederler. Basit ifadesi böyle olan bu ana fikir aslında çok daha geniş bir anlam ve derinliğe sahiptir. Liberteryen inanışa göre kişi kendi hayatının...
    by at Şubat 25th, 2011 at 01:02 pm
  • Lahmacun vs Pizza
    Etli-ekmek (Lahm=et, macun=ekmek) Dünyanın tüm ülkelerinde bu lezzetin oraya özgü farklı yerel çeşitleri bulunur ama adları değişik değişik. Mesela pide rumca “pitta” ya da “pita” ekmeğidir. Anadolu’da “saçekmeği” diye herkesin bildiği ekmeğin ta kendisi. Üstüne et vb çeşitli nevale yayılarak pişirilmesini muhtemelen rumlardan...
    by at Şubat 11th, 2011 at 12:02 pm
  • Demosid – Devletlerin Halk Katliamı
    Demosid terimi grekçe kökenli “halk” ve “öldürme” sözcüklerinden oluşur ve günümüzdeki anlamı politik bilimci R. J. Rummel tarafından şöyle tanımlanmıştır; Hiçbir sivil cani resmi görevli olanların yaptığı kadar büyük bir vahşeti asla gerçekleştiremez.Ülkedeki bir iktidarın kararları sonucu gerçekleşen (jenosit(soykırım), politisid(siyasi...
    by at Aralık 13th, 2010 at 04:12 pm
  • Vergi
    Vergi canavarı her ülkede korkutucudur. Dünyanın ilk ve yalnızlık içinde geçen çağlarında insanların başlıca uğraşları sürülere çobanlık etmekten ibaret iken, bir eşkıya grubunun, bir memleketi istila edip haraca bağlaması işten bile değildi. İktidarlarını böylece kurduktan sonra çetenin reisi, haydut adını kral unvanı içinde kaybettirmenin...
    by at Aralık 9th, 2010 at 04:12 pm