Bizi kim birbirimizle konuşup anlaşamaz hale getirdi? – IV

Sözlük | | Haziran 22, 2015 at 8:05 pm

Efsaneye göre, Babilliler, güçlerini kanıtlamak için göklere çok yükseklere uzanan bir kule yapmak istemişler; ne var ki Tanrı, tepesi cennete varacak böyle bir yapının bitirilmesine izin vermemiş ve o güne kadar hepsi aynı dili konuşan işçileri farklı dillerde konuşur hale getirmiş. Böylece birbirleriyle konuşup anlaşamaz hale gelmiş ve dağılmışlar. Bu menkıbe bize el ve dil birliği içinde çalışanların (yani networking'i iyi olanların) gökleri fethetmeye, göğe erişip tanrı kudretine ulaşmaya ve tanrıya (yani devlete) meydan okumaya cüret edebileceklerini, oysa buna kalkışanların hedeflerine varmalarına asla izin verilmeyip mutlaka cezalandırılmaları gerektiğini anlatır.

Osmanlı ülkesinde halk küçük ve birbirlerine yabancı klanlar halinde yaşıyordu. Farklı diller konuşulduğu için bir köydekiler öbür köydekilerin dilinden anlamıyor, dil, din, mezhep ve kültür farklılıkları yetmiş iki buçuk milletten oluşan Osmanlı halklarının birbiriyle iletişiminin önünde doğal bir bariyer oluşturuyordu. Bunlara ilave olarak Saltanatın oluşturduğu cebrî yasal iletişim engelleri de bulunuyor.

Sözgelimi, Sultan Abdülhamit devrinde, “Serkatib-i Hazret-i Şehriyari” (Padişah hazretlerinin başkâtibi) Tahsin imzasıyla Matbuat İdaresi’ne gönderilen ve gazetelerin uyması gereken kuralları içeren dokuz maddelik GİZLİ yönetmeliğin kısmen sadeleştirilmiş hâli şöyledir;

 

    1. Her şeyden önce, dünya değer Padişah hazretlerinin sağlığı, ürünün durumu, memlekette ticaret ve sanayiin ilerlemesi üzerine havadis verilecektir.
    2. KULLANILMASI KESİNLİKLE
      MEMNU(YASAK) KELİMELER
      Kanun-i Esasi, ihtilal, anarşi, anarşist, grev, dinamo, dinamit, bomba, hürriyet, müsavat, uhuvvet, vatan, millet, zulüm, millet hakkı, sosyalizm, beynelmilel, Cumhuriyet, ayan, mebusan, kıta, infilak, veliahd, Midhat Paşa, Sultan Murad

    3. Ahlak bakımından yayınlanmasında sakınca olmadığı, Maarif Nazırı Paşa hazretleri tarafından tasdik edilmedikçe, hiçbir tefrikanın yayınlanmaması.
    4. Hepsi bir nüshaya konulamayacak kadar uzun edebiyat ve fen makalelerinin yayınlanmasında,‘Mabadı var’ (Devamı var) ya da ‘Mabadı yarına’ sözcüklerinin kullanılmasına müsaade edilmemesi.
    5. Bir makalede beyaz yerler ve noktalar geçilen boş yerler bırakılması, birtakım uygunsuz varsayımlara, zihinleri karıştırmağa sebep olacağı için, bunlara kesinlikle meydan verilmemesi.
    6. Şahsiyata’ kesinlikle meydan verilmeyip, bir vali ya da mutasarrıfın, hırsızlık, yiyicilik, öldürme ya da çirkin bir iş işlemiş olduğu söylenecek olursa, bunun doğruluğunun ispat olunamadığı bildirilerek saklanması ve yayınlanmasına asla müsaade olunmaması.
    7. Vilayetler ahalisinden bir kişinin ya da bir topluluğun, hükümetin yolsuzluğundan şikâyetlerinin ve yüce Padişaha duyurulmasını bildiren kâğıt ve dilekçelerinin yayınlanmasının kesinlikle yasaklanması.
    8. ‘Ermenistan’ sözcüğü gibi tarih ve coğrafyayla ilgili adların anılması yasaktır.
    9. Yabancı hükümdarlar aleyhinde yapılan suikast girişimlerinin ya da yabancı memleketlerde yapılacak kargaşa çıkarıcı gösterilerin sadık ve kendi halinde ahalimizce bilinmesi uygun olmadığından, bunların herhangi bir biçimde ve yolda olursa olsun, kesinlikle yayınlanmamaları.
    10. Bu yönetmelikten gazete sütunlarında söz edilmesi bazı kötü düşünce sahiplerinin yersiz eleştirme ve görüşlerine yol açacağından bundan şiddetle sakınılması.

Türklere internette yasaklanan sözcüklerden bazıları


Matbaa’nın Avrupa’dan 275 yıl kadar sonra geldiği Osmanlı’da aslında basınla ilgili ilk resmî “Nizamname”, Abdülaziz devrinde yayınlanmış (Aralık 1864) ve İkinci Meşrutiyet devrinde çıkarılan Matbuat Kanunu’na kadar (Temmuz 1909) yürürlükte kalmış. Ama, bu dönem içinde Nizamname de yeterli bulunmayarak, 1867 yılında bir “Kararname-i Âli” çıkartılarak, pek çok gazete süreli ya da süresiz kapatılmış.

Bu kararnamede “

Asayişi ve düzeni korumak gerektiğinden, bu türlü gazete ve dergilerin bütün devlete ve bütün millete dokunan zararlarının önlenmesi için, Basın Nizamnamesi’nin hükümleri dışında olarak hükümetce cezalandırma işlemine ve önleyici tedbirler alınmasına karar verilmiştir.

” ifadesi yer alıyormuş.

Haziran 2015 itibariyle resmen engellenen alan adı 100 bine yaklaşırken filtre engelli site sayısı 6 milyon civarında olarak ifade edilmektedir.


O dönemde sarayı, iktidarı ve özgürlükleri çağrıştıran sayısız sözcük sadece basında değil, gündelik hayatta da yasaklanmış… Bakkaldan “yıldız şehriyesi” isteyen bir kadının (saray imâsı taşıdığı için) sürgüne gönderildiği rivayet edilir. “Curnalciler(ihbarcılar)”in pek revaçta olduğu bu dönemde, Saray’a yakın edebiyatçılardan bir “üdeba(edipler) cemiyeti” oluşturulmuş. Bunlar, haftada iki gün mabeyinde Paşa Dairesi’nde toplanırlarmış…

Bugün Serkatip Tahsin’in yayınladığı GİZLİ sansür genelgesinin üzerinden birbuçuk asır, insan hakları evrensel beyannamesinin yayınlanması ve Türkiye hükümetinin de onu imzalamasının üzerinden yarım asırdan fazla zaman geçti. Anayasamızın da maddeleri haline getirilen bu beyanname ifade özgürlüğünü kutsayan, haberleşme gizliliğini, serbestliğini, dokunulmazlığını takdir eden maddelerle doluydu. Oysa şimdi bunun tamamen tersine olarak Serkatip Tahsin’in yaptığından da daha koyu bir biçimde hem yasada hem de uygulamada insan haklarımız en galiz bir şekilde tehdit altındadır. İktidar saltanatı bize her gün ihlal etmekte duraksayacağı hiçbir insan hakkımızın olmadığını en açık bir şekilde göstermektedir.


Şu dünyada kendimizi var etmek için ihtiyaç duyabileceğimiz (fiziksel veya ruhsal) her şey ama her şey (kendimiz dâhil) bir kısım insanların aklı ve emeği sayesinde yaratılmak ve üretilmek (yani yoktan var edilmek) zorunda. Bir yüce antite tarafından bize hazır bahşedilmiş hiçbir nimet mevcut değil. Dünyaya geldiğimizde hazır bulduğumuz şeyler sadece üretimde kullanabileceğimiz üçüncü sınıf araç gereç, hammadde niteliğinde olabilir. Ama hammaddelerin en önemlisi olan “bilgi” bile üretici insanlar tarafından üretilip yoktan var edilmesi gereken bir unsur. Hazır sunulan, bize vahiy edilen işe yarar hiçbir bilgi yok.

O halde eğer dünyadaki tüm insanlar “üretici” olsalardı ve üretimde / paylaşımda kullanacakları üç temel unsura, yani üretim araçları, bilgi, ve hammaddeye erişimlerine “kendileri üretici olmayan ama üreticilere hükmetme amacındaki insanlar tarafından bilhassa konulan” engellerle karşılaşmasalar idi işte o zaman dünya gerçek bir cennet olabilirdi. Hepimiz şu dünyada fiziksel veya ruhsal istek ve ihtiyaç duyabileceğimiz her şeye ama her şeye kolaylıkla ulaşabilirdik. Böyle bir cennete kavuşabilmek için temel ihtiyacımız bireysel ağdaşım (networking) ve sınırsız global iletişim. İnsanlık olarak bu cennete ulaşmamıza hemen tek engel de kendileri “üretici olmayan”, ama üreticilere hükmederek, (onların üretiminden aldığı yüklü paylarla) çok büyük güçlere ulaşma sevdalısı “yağmacı” insanlar olmalı. Onların bunu başarabilmeleri ise üretici insanların verimli olabilmek için gerek duydukları üretim araçları ve iletişim imkânlarına erişimini kontrol altında tutmakla mümkün. Yani yağmacıların tüm başarısı üretim araçlarını ele geçirmek ve böl/yönet prensibi gereği üreticilerin birbiriyle olan iletişimini olabildiğince sınırlamaktan geçiyor.

Sosyal Medya devi Twitter'in yayınladığı 2014'ün ikinci yarısına ait şeffaflık raporunda Tweet silinmesini ve hesap kapatılmasını en çok talep eden ülke Türkiye oldu. Raporda silinen toplam tweet sayısı 1982 olarak açıklanırken, Türkiye 1820 tweet ile en çok silinen ülke oldu. Türkiye'den mahkeme kararıyla 328, diğer devlet kurumlarından 149 olmak üzere toplamda 477 talep geldiği belirtildi. Türkiye bu taleplerle 2642 hesabın kapatılmasını istedi. Twitter bu talepler karşılığında 62 hesabı sildi. İçerik silme taleplerinde de Türkiye birinci iken Rusya 91 taleple ikinci, Almanya ise 43 içerik silinme talebiyle üçüncü oldu. Bir önceki yıla göre içerik silme talepleri %84, hesap kapatma talebi ise %384 arttı.


Önceki Yazı

Yorum gönder

Yorum göndermek için giriş yapmalısınız.